Rzeczpospolita, której nie znasz. I którą powinieneś poznać

24.03.2025

Była kiedyś Polska, do której uciekano.
Nie z niej – do niej. Uciekali chłopi z Niemiec i Austrii, szukając bezpieczeństwa, chleba i wolności. Przyjeżdżali kupcy, Żydzi, Holendrzy, Niemcy – wszyscy, którzy wiedzieli, że w granicach Rzeczypospolitej można żyć lepiej.

To nie bajka. To historia – tylko taka, o której rzadko mówiono w szkole. A którą właśnie na nowo odkrywa dla nas Radosław Sikora w książce „Dawna Rzeczpospolita na nowo odkryta” (wyd. Zona Zero).

Nie akademicko, nie na sucho – po ludzku

Sikora jest doktorem historii, specjalistą od husarii, ale jego książka to nie sucha monografia ani akademicki podręcznik. To zbiór barwnych opowieści, anegdot i konkretnych historii ludzi, którzy tworzyli świat Rzeczypospolitej – tej wielonarodowej, wolnościowej i żywej.

Autor pisze dla zwykłego czytelnika – bo jak sam mówi:

„Nie chodzi o to, by zanudzić naukowym językiem. Chodzi o to, żeby poczuć tamtą epokę. A jak się poczuje – to się pokocha”.

Wolność – polskie DNA

Książka przypomina, że wolność była fundamentem dawnej Polski. Szlachcic mógł mówić, że „służy z królem”, a nie „pod królem”. Wolność obywatelska, osobista godność, niezależność i etos rycerski – to wartości, które były realne, a nie tylko zapisane w konstytucjach. I to one przyciągały innych do naszego kraju.

Sikora pokazuje, że wolność to nie pusty slogan, lecz konkretne wybory i poświęcenia – jak u husarzy, którzy własnym kosztem, z własnej kieszeni, zaciągali się do walki za ojczyznę. Dlaczego? Bo tak zostali wychowani. Bo taki był ich obowiązek.

Polska z mięsem, łaciną i poczuciem humoru

Nie brak tu także pysznych smaczków historycznych, które rozbrajają i uczą jednocześnie:

Chłopi znali łacinę, bo podsłuchiwali lekcje korepetytorów dzieci szlacheckich.
Gruby brzuch był symbolem dobrobytu, a nie zaniedbania.
Wąsy – obowiązkowe. Brak? Hańba.
Kozak, który wpadł do namiotu Jana III Sobieskiego z tekstem „Janie, zapłacono” – i król zamiast go ukarać… wybuchł śmiechem.

To nie tylko ciekawostki. To świadectwa stylu życia, który – mimo trudów epoki – był pełen tożsamości, honoru i dystansu do siebie.

Świat, który warto przywrócić pamięci

Sikora pisze o Żydach, chłopach, husarzach, mieszczanach. O tym, jak wyglądał ich dzień, strój, majątek, codzienność. Ale w rzeczywistości ta książka jest o czymś więcej niż tylko przeszłością.

To książka o tym, kim byliśmy jako wspólnota. O państwie, które mimo wszystkich błędów, miało ducha wolności, szacunku i odpowiedzialności.

W czasach, gdy wiele osób ma problem z tożsamością narodową, gdy historia bywa cynicznie wykorzystywana do polityki albo wyśmiewana – ta książka przywraca dumę. Ale taką spokojną, wyważoną, świadomą.

Dla kogo ta książka?

Dla młodych, którzy nigdy nie słyszeli, że chłop z Mazowsza znał łacinę.
Dla nauczycieli, którzy chcą pokazać, że historia to więcej niż daty.
Dla wszystkich, którzy czują, że polskość to coś więcej niż stereotyp.

„Dawna Rzeczpospolita na nowo odkryta” to historie o ludziach, nie pomnikach. To opowieść o Polsce, która kiedyś była miejscem, do którego chciało się przyjechać. I może – dzięki takim książkom – jeszcze kiedyś będzie.

Jeśli szukasz książki, która jednocześnie wciąga, uczy i daje do myślenia – to jest właśnie ta.

Kup książkę tutaj:
Dawna Rzeczpospolita na nowo odkryta – XLM.pl